Towards Child-Friendly Youth Justice in Thailand

เมื่อวันที่ 25 – 27 มกราคม 2565 กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนได้จัดการประชุมวิชาการระดับชาติว่าด้วยงานยุติธรรมเด็กและเยาวชน ครั้งที่ 2 : การบูรณาการสู่งานยุติธรรมที่เป็นมิตรต่อเด็กและเยาวชน (2nd National Symposium on Juvenile Justice: Towards Child-friendly Youth Justice in Thailand) โดยมีข้าราชการและบุคคลากรจากกรมพินิจฯ และองค์กรเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับการทำงานกับเด็กและเยาวชนเข้าร่วมการประชุมดังกล่าวเพื่อพัฒนาองค์ความรู้ นโยบาย และแนวทางปฏิบัติที่ดี และแลกเปลี่ยนประสบการในการปฏิบัติงานเกี่ยวกับเด็ก เพื่อนำไปสู่การพัฒนาการดำเนินงานโดยมีเด็กและเยาวชนเป็นศูนย์กลางอันเป็นมาตรฐานสากล 

การประชุมดังกล่าวได้แบ่งออกเป็น 2 ช่วงหลัก ได้แก่ เวทีการประชุมวิชาการที่รวมเหล่าผู้เชี่ยวชาญทั้งไทยและต่างประเทศมาเผยแพร่องค์ความรู้ และ interactive workshop โดยผู้เชี่ยวชาญจากต่างประเทศที่จัดขึ้นโดยมีจุดประสงค์ในการสร้างความเข้าใจ พัฒนาเครื่องมือ และระดมสมองสำหรับผู้ที่ปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนเพื่อให้เกิดการกระทำที่นำไปสู่การดำเนินงานที่มีเด็กและเยาวชนเป็นศูนย์กลางอย่างแท้จริง 

บรรยาการของการประชุมวิชาการเต็มไปด้วยเกร็ดความรู้และข้อสังเกตมากมายที่สามารถถูกนำมาปรับใช้กับการปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนได้เป็นอย่างดี โดยสามารถสรุปเกร็ดความรู้จากการประชุมวิชาการได้ดังนี้ 

• “best interests of the child” ในการปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชน ต้องเอาสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับตัวเด็กและเยาวชนเป็นที่ตั้ง 
• Tackling the root cause ในการแก้ปัญหาอาชญากรรมในเด็กและเยาวชน บ่อยครั้งที่พบเด็กและเยาวชนที่กลับเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมทางอาญาอีกซ้ำแล้วซ้ำเล่าอาจเป็นเพราะต้นตอของปัญหาที่ทำให้เด็กและเยาวชนเหล่านั้นกระทำความผิดยังไม่ได้ถูกแก้ไข ดังนั้นการที่จะแก้ปัญหาโดยสิ้นเชิงจะต้องมุ่งไปยังต้นตอของปัญหา
• Community-based interventions การยื่นมือเข้าช่วยเหลือเด็กและเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรมจะต้องใช้กลไกที่มีชุมชนเป็นพื้นฐาน
• Neuroscience / evidence-based intervention การแทรกแซงโดยใช้กลไกทางด้านประสาทวิทยาศาตร์และกลไกที่มีหลักฐานเชิงประจักษ์เป็นพื้นฐาน เป็นอีกกลไกสำคัญในการเข้ายื่นมือช่วยเหลือเด็กและเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรม
• More specialized experts การปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนจำต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางที่มีจำนวนมากขึ้นกว่านี้ 
• Active listening การฟังอย่างตั้งใจเป็นทักษะสำคัญอย่างหนึ่งในการปฏิบัติงานกับเด็กเยาวชน อีกทั้งยังเป็นทักษะที่สำคัญสำหรับครอบครัว เพื่อน และผู้ที่อยู่รอบๆตัวเด็กและเยาวชนด้วย การฟังอย่างตั้งใจนั้น เผินๆอาจดูเป็นทักษะที่ง่าย แต่จริงๆแล้วอาจจะไม่ง่ายเลย
• Law reform ในการพัฒนากระบวนการยุติธรรมที่มีเด็กและเยาวชนเป็นศูนย์กลางอาจมีความจำเป็นในการปฏิรูปกฎหมายเพื่อให้รองรับกลไกในการปฏิบัติงานบางอย่าง 
• Understand each other การปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนต้องอยู่บนพื้นฐานของการทำความเข้าใจซึ่งกันและกัน 
• Trust each other ความไว้เนื้อเชื่อใจเป็นพื้นฐานที่สำคัญของการปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชน ซึ่งหนึ่งในทนายที่ทำงานกับเด็กและเยาวชนจากต่างประเทศได้แชร์ประสบการณ์ในการทำงานของเขาว่า ความไว้ในถูกสร้างขึ้นผ่าน confidentiality หรือการรักษาความลับ โดยเเขาจะสร้างความเข้าใจให้กับเด็กและเยาวชนที่เขาทำงานตั้งแต่แรกว่าข้อมูลที่เด็กและเยาวชนจะเล่าให้เขาฟังจะไม่สามารถถูกเผนแพร่ต่อไปยังผู้อื่นได้ เนื่องจากเขามีหน้าที่ในฐานะทนายในการรักษาความลับของลูกความ และแสดงให้เด็กและเยาวชนเข้าใจว่าหากเขาไม่ทำตามหน้าที่นั้น เขาจะเสียตั๋วทนายอันเป็นสิ่งที่มีคุณค่าสำหรับเขาไปเช่นกัน
• Law in conflict with the child, not the child in conflict with the law  การเฟรมปัญหาเกี่ยวกับเด็กและเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรมนั้นแท้ที่จริงแล้วควรเป็นการที่กฎหมายมีความขัดแย้งกับเด็กและเยาวชน ไม่ใช่การที่เด็กและเยาวชนที่ความขัดแย้งกับกฎหมาย
• Practitioner’s needs ความต้องการของผู้ปฏิบัติงานก็ไม่ควรถูกละเลยเช่นกัน 
• Child development ในการปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนจะต้องมีความเข้าใจในพัฒนาการของเด็กและเยาวชนด้วย
• Trauma-informed การทำความเข้าใจเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญที่อาจส่งผลกระทบทางร่างกายและจิตใจอย่างรุนแรงเป็นพื้นฐานสำคัญต่อการทำความเข้าใจเด็กและเยาวชน
• Passion แพชชั่น เป็นสิ่งสำคัญในการขับเคลื่อนการปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนและในการสร้างความเปลี่ยนแปลง ผู้ปฏิบัติงานหลายคนถูกขับเคลื่อนด้วยแพชชั่นของพวกเขา 
• Assessment tools เครื่องมือในการวัดประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งเนื่องจากจะสามารถช่วยตรวจสอบคุณภาพและประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานเพื่อนำไปสู่การพัฒนาต่อไป
• Strength-based programs กิจกรรมที่ช่วยเสริมสร้างจุดแข็งและพัฒนาศักยภาพให้เด็กและเยาวชนเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมสำคัญที่จะช่วยให้เด็กและเยาวชนกลับคืนสู่สังคมและเติบโตเป็นผู้ใหญ่อย่างมีประสิทธิภาพ 

Law in conflict with the child, not the child in conflict with the law

ส่วน interactive workshop นั้นก็มีความเข้มข้นไม่แพ้กัน ทุก session อัดแน่นไปด้วยกิจกรรมจากผู้เชี่ยวชาญจากต่างประเทศที่จัดให้ผู้เข้าร่วมร่วมกันเรียนรู้ผ่านเครื่องมือต่างๆไม่ว่าจะเป็น การจำลองประสบการณ์ของเด็กและเยาวชนในกระบวนการยุติธรรมให้ผู้เข้าร่วมสวมบทบาทประหนึ่งว่าตนเป็นเด็กหรือเยาวชนที่กระทำความผิดและต้องเข้าสู่ขั้นตอนทางกระบวนการยุติธรรม หรือการระดมสมองเพื่อเฟ้นหาองค์ประกอบสำคัญอันจะขาดไม่ได้ของการสร้างระบบการดำเนินงานที่ส่งเสริมพัฒนาการของเด็กและเยาวชนในกระบวนการยุติธรรมผ่านกลไลที่มีชุมชนเป็นศูนย์กลาง (Community-based approach towards child friendly justice) 

ยกตัวอย่างองค์ประกอบสำคัญที่ผู้เข้าร่วมได้ร่วมแบ่งปันกัน ดังนี้

• empathy ความสามารถในการเข้าอกเข้าใจผู้อื่นในมุมมองที่พวกเขามีต่อเหตุการณ์นั้นๆ ไม่ว่าจะเป็นเด็กและเยาวชน หรือผู้ปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนเอง ก็ควรจะต้องมีความสามารถในการร่วมรู้สึกไปกับอีกฝ่ายและกันและกันในแต่ละเหตุการณ์​ เพื่อที่จะทำความเข้าใจกับความต้องการและความรู้สึกของแต่ละฝ่ายได้อย่างถ่องแท้และสามารถนำมาปรับใช้ในการปฏิบัติงานด้วยความเข้าใจเพื่อตอบสนองความต้องการของแต่ละฝ่ายได้อย่างตรงจุด
• assessment การประเมินประสิทธิภาพนั้นเป็นสิ่งจำเป็นต่อการพัฒนาการปฏิบัติงาน เนื่องจากจะทำให้ผู้ปฏิบัติงานรู้ว่าสิ่งที่เป็นอยู่นั้นมีประสิทธิภาพเพียงพอต่อการบรรลุเป้าหมายหรือไม่หรือมีปัญหาติดขัดในกระบวนการไหนที่ต้องได้รับการแก้ไขหรือไม่ ผลของการประเมินจะสามารถนำมาวิเคราะห์เพื่อวางแผนการพัฒนาและปรับปรุงการปฏิบัติงานต่อไปเพื่อให้สามารถบรรลุเป้าหมายได้อย่างดีที่สุด
• multi disciplinary การปฏิบัติงานโดยทีมสหวิชาชีพจะทำให้การปฏิบัติงานกับเด็กและเยาวชนรอบด้านมากขึ้น ปัญหาจะถูกแก้ไขโดยองค์รวมผ่านการจัดการรอบด้านผ่านบุคคลากรที่มีความเชี่ยวชาญที่ครอบคลุมด้านด่านและมีความรับผิดชอบในส่วนที่แตกต่างกัน แนวทางการปฏิบัติงานโดยทีมสหวิชาชีพนั้นเป็นแนวทางที่สถาบันเพื่อการยุติธรรมนั้นส่งเสริมและเสริมสร้างในการให้บริการด้านความยุติธรรมกับกลุ่มเป้าหมายประเภทอื่นๆด้วย นับว่าเป็นแนวทางการปฏิบัติงานที่สามารถประยุคให้ได้หลากหลาย ไม่ใช่แค่เพียงกับเด็กและเยาวชนเท่านั้น
• common goal การมีเป้าหมายเดียวกันสำคัญยิ่งนักต่อการปฏิบัติงาน ทั้งเด็กและเยาวชน ผู้ปฏิบัติงาน ครอบครัว ชุมชน และทุกภาคส่วนที่มีส่วนเกี่ยวข้องจะต้องมองเห็นเป้าหมายเดียวกันในการปฏิบัติงาน ไม่ว่าตนจะทำหน้าที่อยู่ในส่วนใดก็ตาม ทุกคนล้วนจะต้องทำหน้าที่ในส่วนของตัวเองเพื่อมุ่งให้ไปถึงเป้าหมายเดียวกัน ดังนั้นทุกคนจำเป็นจะต้องมองเห็นเป้าหมายเดียวกันก่อนจึงจะสามารถปฏิบัติงานในส่วนของตัวเองเพื่อมุ่งไปสู่เป้าหมายเดียวกันได้
• funding งบประมาณและเงินทุนเป็นสิ่งสำคัญในการผลักดันระบบการดำเนินงานเพราะเป็นสิ่งจำเป็นในการสร้างระบบและวางโครงสร้าง จ้างบุคคลากร ซื้ออุปกรณ์​ จัดกิจกรรม หรืออื่นๆเพื่อตอบสนองความต้องการของเด็กและเยาวชนและผู้ปฏิบัติงาน ไม่ว่าอะไรก็จำเป็นจะต้องใช้เงินเพื่อจัดหาทั้งสิ้น แต่เงินจะต้องถูกใช้อย่างมีประสิทธิภาพ เพียงพอ และโปร่งใส่